Ο Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος,
καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, στο βιβλίο του
«1915 Ο Εθνικός Διχασμός» εξετάζει σε βάθος το Διχασμό του ελληνικού έθνους και
κράτους, που ξέσπασε στις αρχές του 20ου αιώνα, ως σύγκρουση
του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου με το βασιλιά Κωνσταντίνο. Αφορμή του διχασμού ήταν η διαφωνία Βενιζέλου -Κωνσταντίνου για τη συμμετοχή της Ελλάδας στον Α! Παγκόσμιο Πόλεμο (1914 -1918) και βαρύ επακόλουθο η Μικρασιατική καταστροφή. Ο συγγραφέας σ’ ένα βιβλίο 343
σελίδων, τολμά να πει και να τεκμηριώσει πράγματα που δύσκολα ένα έθνος ομολογεί
κι αποδέχεται. Στην Εισαγωγή του βιβλίου του ο συγγραφέας εξηγεί ότι «το
ζητούμενο είναι η κατανόηση, η εξήγηση, η ερμηνεία, κι όχι η εξύμνηση, ούτε η
καταγγελία Ωστόσο μπορεί να δημιουργηθεί
στον αναγνώστη η εντύπωση ότι το βιβλίο μεροληπτεί υπέρ του Βενιζέλου, αυτό
όμως προκύπτει από τα ίδια τα πράγματα κι όχι από πρόθεση (του συγγραφέα)".
Επίσης στην ίδια Εισαγωγή εκφράζει την πικρία του ότι «δεν κατάφερα να
προκαλέσω με την ερμηνεία μου ευρύτερη και γονιμότερη συζήτηση, όπως θα
συνέβαινε σε άλλη χώρα». Το βιβλίο όμως αυτό δεν πέρασε απαρατήρητο από ανθρώπους των Γραμμάτων και των Επιστημών γράφοντας κριτικές σε εφημερίδες ή αναφέροντας το ως πηγή στις δημόσιες συζητήσεις τους μέσω του ραδιοφώνου.
Αναζητώντας λοιπόν ο συγγραφέας τα βαθύτερα
αίτια του Εθνικού Διχασμού μας καταλήγει ότι πίσω από την άγρια σύγκρουση των
δυο προσωπικοτήτων Βενιζέλου – Κωνσταντίνου βρίσκεται η κρίση που αντιμετώπισε
το ελληνικό έθνος, όταν έφτασε η ώρα να ολοκληρωθεί εθνικά δηλαδή να
συμπεριλάβει και να ενσωματώσει στο κράτος του το πλήθος των αλύτρωτων αδελφών
Ελλήνων που είχαν απελευθερωθεί κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων κυρίως.
Με άλλα λόγια η Μεγάλη Ιδέα που ονειρεύονταν οι Έλληνες και η οποία είχε γίνει
επίσημη εξωτερική πολιτική του ελληνικού κράτους για πάνω από 70 χρόνια, τελικά
όταν έφτασε η ώρα σχεδόν να ολοκληρωθεί προκάλεσε τέτοιους τριγμούς στο
πολιτικό και οικονομικό κατεστημένο της χώρας, που φτάσαμε μέχρι τον Εθνικό
Διχασμό! Αυτός ο Διχασμός που θύμιζε σε πολλά εμφύλιο πόλεμο –μέχρι και στη
δημιουργία δυο κρατών φτάσαμε- είχε καταστρεπτικές συνέπειες για τον ελληνισμό,
αφού η σύγκρουση αυτή επηρέασε και την εξέλιξη της Μικρασιατικής εκστρατείας
ξεριζώνοντας από τις προαιώνιες εστίες τους Έλληνες της Μικράς Ασίας, του Πόντου κι
Ανατολικής Θράκης! Αυτή είναι η πικρή αλήθεια την οποία δεν θέλουμε πολλοί να ανασκαλεύουμε
εμμένοντας σε στερεότυπα και μύθους.